De Sociëteit PHRM, Vereniging en gebouw

Zie ook de paragraaf Mijlpalen, bij 1816.
In de 18e en 19e eeuw ontmoetten studenten elkaar in koffiehuizen en rond tappunten. Uiteraard deden ze dat. Maar was het niet logischer één voorkeursplek te creëren? Ja, natuurlijk !
Zo werd in 1816 de Utrechtsche Studenten Sociëteit opgericht. De eerste 85 jaar huisde die Vereniging in gebouwen met een andere naam. De eerste locatie was het koffiehuis van J.H. Coops in de Servetsteeg (huidig adres Servetstraat 7; in 1883 is de naam Servetsteeg gewijzigd in Servetstraat). In 1819 verhuisde de Sociëteit naar het koffiehuis dat ‘bij Klanck’ (de eigenaar was ene G. Klanck) genoemd werd, gelegen aan het Domplein, toen Munsterkerkhof geheten. In 1840 verkaste de USS opnieuw, nu naar het etablissement ‘De Oude Bak’, aan ’t Wed, huidig adres Wed 2. (Dat jaar kocht F. Rijser het pand; in 1850 verkocht hij zijn ‘Koffijhuis en Restauratie' aan F. Rikkers. “Bij Rijser”, “bij Rikkers”, later “bij Wed. Rikkers” werd wel als locatie-aanduiding gebruikt.) De opvolgende eigenaren waren ook de uitbater.  In 1858 huurde de Vereniging In 1878 ging de Commissie van Bestuur over tot het zelf exploiteren van het gebouw. een heel pand, koffiehuis ‘Het Metalen Kruis’, wederom gelegen aan het Munsterkerkhof. Hier zou de Sociëteit tot 1901 blijven. Wel werd in 1882 voor de toen zeer aanzienlijke som van 50.000 gulden een pand aan de Mariaplaats gekocht met het idee PHRM daar te vestigen. Er waren echter zorgen dat het gebouw te klein zou zijn. Een noodzakelijke verbouwing zou zeer kostbaar worden en het lukte niet het benodigde bedrag geheel bij elkaar te brengen. Gelukkig maar. In 1897 werd op een stampvolle Sociëteitsvergadering (= de ledenvergadering van de USS PHRM) “onder donderend gejuich” besloten een stuk grond aan het Janskerkhof te kopen. Het gebouw aan de Mariaplaats werd verkocht. Aan het Janskerkhof verrees de geniale schepping van de architect A.H. Zinsmeister.

Het gebouw vertoont zowel qua indeling als in de strakke vormgeving sterke overeenkomsten met de Beurs van Berlage. Beide hebben trekken van een gesamtkunstwerk: de talloze decoraties vormen één geheel met de architectuur. Zie ook het boek Het Gele Huis. PHRM is stilistisch gezien niet makkelijk te plaatsen. Er zijn Jugendstil-kenmerken in te ontdekken maar het wordt ook beschouwd als een voorbeeld van een bouwstijl die het rationalisme genoemd wordt.
Het nieuwe sociëteitsgebouw werd in 1901 betrokken. De vereniging, voluit, de "Utrechtsche Studenten Sociëteit onder de zinspreuk Placet Hic Requiescere Musis” (art. 4.1 Corpswet) huisde nu, voor het eerst, in een gebouw met de naam "Placet Hic Requiescere Musis”, kortweg “PHRM" (art. 2.2 Corpswet). (Een gebouw heeft geen zinspreuk.) Het USC betaalde aan de USS PHRM een symbolische huur van 1 gulden per jaar voor het gebruik van de Senaatskamer.
Een glas-in-lood afbeelding boven de doorgang naar het Gezellige Zaaltje beeldt, als herinnering, Het Metalen Kruis af. In 1913 werd het voormalige sociëteitsgebouw aan het Munsterkerkhof afgebroken. De twee natuurstenen poorten werden daarbij gespaard. In 1935 werd er een geplaatst bij de ingang van de Commissiekamer. De tweede werd later in de achterzaal geplaatst, bij de doorgang naar de nieuwbouw. In 2024 kreeg die poort een nieuwe plek, nu in de wand van de achterzaal.

Tot de jaren ’80 van de vorige eeuw waren er immer bedienden aanwezig in de zaal. Bij de lunch, bij de borrel, bij diners en ’s nachts. Een strofe uit het Groenentooneel van 1967 werpt licht op wat óók een aspect van hun rol was. De ’bediende’ zingt:

Ook u heeft, eens gebeefd

en het zeil uwer hoogmoed gereefd

als u zag, op een dag 

dat uw wapen, uw naam of gedrag mij niet lag.

Ter gelegenheid van de viering van de Sociëteitsdies 1966, 150 jaar PHRM, werd de zittende ploeg versterkt met een aantal oudgedienden. Van links naar rechts Alewijn (als Senaatspedel Van Gend), ‘oude’ Hardewijn, Aywijn, Everwijn, oude buffetchef Sennef, ‘oude’ Gozewijn (identificatie hon. com. J.H. Drost), Gozewijn, Boudewijn, Hardewijn.

Als uitvloeisel van het samengaan van Senaat en Commissie van Bestuur in 1969 is er geen vereniging meer die de naam USS PHRM draagt. PHRM bleef en blijft een geliefde entiteit en, uiteraard, de naam van het Geel Kasteel.

Gedurende pakweg anderhalve eeuw spelde iedereen de naam van de Sociëteit met vier hoofdletters. Vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw wordt door sommigen de spelling PhRM gebruikt. Dezulken weten niet van of zijn het niet eens met een monumentale gevelsteen van het Geel Kasteel. Daar staat sinds  1899 Het jaar dat de steen geplaatst werd, zie het boek ‘Het Gele Huis,’ blz. 30. : PHRM.